Hoe ga je als kerk wijs om met (online) privacy?
In het digitale tijdperk laten we een steeds grotere digitale voetafdruk achter. Veel gegevens worden met ons meeweten, maar ook wel zonder dat, opgeslagen. Het is belangrijk om als kerk goed onder ogen te zien wat kan of niet kan.
We leven in een tijd met een privacyparadox. Aan de ene kant is veel privacygevoelig materiaal op social media te vinden. Mensen vertellen uitgebreid over hun voorkeuren en geven foto’s vrij van gezinsvakanties en uitstapjes.
Aan de andere kant grendelen we onze privacy steeds meer af: ‘aan de deur wordt niet gekocht’; bel- me-niet-register; onder elke nieuwsbrief moet een afmeldknop zitten. Recent is opnieuw vastgelegd hoe iedere Nederlandse burger recht heeft op privacy met de wet op de bescherming van persoonsgegevens, de AVG (2018).
Leven in vertrouwen
Als kerken hebben we hier zorgvuldig rekening mee te houden. We beseffen het belang van vertrouwelijkheid al lang en hebben als kerkenraad naast de ‘gewone’ notulen ook comiténotulen om de vertrouwelijkheid te waarborgen. Binnen de kerken leven we van vertrouwen, in God en ook in elkaar. Daarom vertrouwen gemeenteleden elkaar informatie toe om elkaar beter te begrijpen inclusief onze kwetsbare kanten; maar ook ons verlangen als kind van God, als burger van Gods rijk. Hierdoor kan er meer voor elkaar gebeden worden en met elkaar meegeleefd. Maar deze informatie kan helaas ook, vaak onbedoeld, verkeerd worden gebruikt.
De betrokkene blijft eigenaar van de informatie
Binnen een gemeente komt allerlei informatie samen: gegevens over persoonlijke en kerkelijke zaken, maar ook over pastorale zaken en opvattingen. Veel informatie hoeft niet in digitaal of schriftelijk te worden vastgelegd. Sommige wel. De handregel daarbij is: de betrokkene blijft altijd eigenaar van de informatie. Hij stelt de informatie ter beschikking aan een kerkelijke gemeente voor de doelen die algemeen bekend zijn. Dit is in feite ook de kern van de nieuwe privacywet AVG. Een raad stelt zich daarbij dus afwachtend op en gedraagt zich niet als de eigenaar van deze info.
Privacyreglement
Het is aan te bevelen om een eigen privacyreglement op te stellen en afspraken vast te leggen over hoe gegevens zorgvuldig en veilig worden opgeslagen; dat alleen die gegevens worden opgeslagen waarover afspraken zijn gemaakt en dat transparant is wat er met gegevens gedaan kan en mag worden. Wie googlet op ‘privacyreglement’ en ‘kerken’ vindt hier verschillende voorbeelden van. Betrek de gemeente hierbij en informeer hen over dit onderwerp.
Als een lid van de kerkenraad iets in een gemeenteblad schrijft over bijvoorbeeld een gemeentelid of gezin is het raadzaam om de betrokkene te laten meelezen. Als een kerkblad of zondagsblad wordt doorgezet naar het internet is het nodig om dit achter een inlogcode te doen. Dat geldt ook van diensten waarin bijvoorbeeld een overledene wordt herdacht, of wanneer het gaat om rouw- en trouwdiensten. Als deze een plek krijgen in het dienstenarchief van de gemeente dan is het raadzaam om met de betrokkenen te overleggen.
Wees voorzichtig met vermelden van zieken
Volgens theoloog en ethicus J. Schenderling is de tendens om steeds minder te vermelden. Zelf laat hij zieken altijd even lezen wat hij in het kerkblad opneemt. Bij afkondigingen of voorbede noemt hij geen ziektes. En bij vermelding op de website komen geen adresgegevens die wel op een papieren nieuwsbrief zijn vermeld. Gemeenteleden zien in toenemende mate soms zelf van ruchtbaarheid af. ‘Waar ik vroeger iedereen die in het ziekenhuis lag in de kerkdienst noemde, geldt dat nu nog voor een deel. De rest wil dat niet.’
Bovenstaande tekst komt uit de brochure Kerk-zijn online (uitgave deputaten Kerk & Media van de CGK, 2018). Je kunt de brochure tegen een kleine vergoeding aanvragen via: e.vanderlinde@ckg.nl of via CGK, postbus 334, 3900 AH Veenendaal.
